تعریف لک
سلول های ملانوسیت بواسطه مولکول های آزاد ایجاد شده در پوست بر اثر عوامل بیرونی مثل تابش اشعه فرابنفش خورشید و عوامل درونی مانند ژنتیک و هورمون ها تحریک می شوند و باعث افزایش تولید ملانین و در نتیجه برای حفاظت پوست در سطح پوست تجمع و ایجاد لک می کنند.
مراحل ایجاد لک
- قرار گرفتن در معرض اشعه فرابنفش نور خورشید باعث تحریک کراتینوسیت های موجود در لایه اپیدرم می شود.
- با تحریک کراتینوسیت با آزاد کردن واسطه های شیمیایی ایجاد التهاب و لک درخواست می کنند.
- با رسیدن درخواست واسطه ها به ملانوسیت تولید ملانین ها تحریک و افزایش می یابد.
- رنگدانه های ملانین تولید شده برای حفاظت از آسیب های ناشی از اشعه آفتاب به سطح پوست می رسند.
- تجمع ملانین ها در سطح پوست باعث تیره تر شدن پوست می شود و از نفوذ بیشتر UV جلوگیری می کنند.
- با تجمع بیش از حد ملانین در یک نقطه و پخش نشدن یکنواخت در سطح پوست لک روی پوست ایجاد می شود.
شناخت انواع لک صورت
۱. کک و مک: لکه های قهوه ای کم رنگ کوچک به اندازه ۱ تا ۲ میلی متر هستند. معمولا به صورت پراکنده در صورت و نواحی در معرض نور آفتاب مثل پشت دست ها ظاهر می شود. این نوع لک ژنتیکی می باشد. ( عوامل محیطی مانند نور آفتاب و عوامل هورمونی مانند بارداری و سنین بلوغ تاثیر زیادی در افزایش تعداد و تیره شدن آن دارد.)
۲. لک های هورمونی و یا ملاسما ( لک بارداری): این نوع لک نیز مانند کک و مک ابتدا برنگ قهوه ای روشن ظاهر میشوند و سه عامل ژنتیک ، نور آفتاب و هورمون در تیره شدن و بزرگ شدن آن به خصوص در نواحی پیشانی گونه و بینی تاثیر می گذارد.
۳. لک ناشی از جای آکنه: این نوع لک در صورت بروز آکنه های بزرگ و چرکی بعد از بهبود بصورت لک های قرمز و بعد به مرور قهوه ای رنگ روی پوست ایجاد می شود بخصوص اگر اکنه را بصورت غیر علمی و با روش های دستی درمان کنند. دوام و مدت زمان بر جا ماندن جوش هم در ایجاد لک بعد از جوش موثر است مثلا در افرادی که جوش های صورت خود را درمان نمی کنند (عدم مراجعه به پزشک) و جوش ها به مدت طولانی بر پوست باقی می مانند، احتمال لک زیاد می شود، خصوصاً اگر شخص مدت های طولانی در معرض نور آفتاب قرار گیرد. استفاده از ضد افتاب مناسب برای این اشخاص الزامی می باشد.
۴. خال ها: لکه های ۱ تا ۳ میلیمتری و پرنگ تر از کک و مک هستند (قهوه ای پررنگ) و نوعی خال به نام خال های جانکشنال هستند. این نوع لک در نوازدان برنگ آبی تیره مایل به مشکی و یا مشکی می باشد که عوامل ژنتیکی درمان آن را مشکل تر می کند و اصولا با لیزر قابل درمان می باشند.
۵. لک های ناشی از نور آفتاب: این نوع لک معمولا قهوه ای رنگ روشن به اندازه ۱ تا ۳ سانتی متر بروی نواحی برجسته صورت مانند پیشانی، بینی، گونه ها و در بدن سرشانه ها که بیشتر در معرض مستقیم نور آفتاب قرار دارند ایجاد می شود.
عدم محافظت فیزیکی و یا عدم استفاده صحیح از ضد آفتاب موجب این نوع لک می شود و در سنین بالای ۴۰ سال شایع تر می باشد.
۶. لک های سفید: این نوع لک ها برنگ سفید از رنگ پوست روشن تر و به اندازه گاهی در حد میلیتر و گاهی در حد سامنتی متر می باشد. شایعترینشان: لک های اگزمایی براثر تابش نور خورشید، لک های سفید براثر قارچ های سطحی پوست( در مناطف مرطوب و استوایی)، ویتیلیو یا پیسی که عوامل موروثی دارند.
نکته
- باید بدانیم که درمان لک بصورت دائمی و ماندگار نمی باشد و نیاز به تجدید و طول درمان دارد.
- محافظت از اشعه های مضر آفتاب در ساعات پیک شدت تابش یعنی ۱۱ صبح الی ۳ بعد از ظهر برای اشخاص مستعد لک و دارای لک امری حیاتی می باشد.
- استفاده صحیح یعنی به میزان کافی و تمدید بموقع از ضد آفتاب های ضد لک جهت پیشگیری از تشدید لک و سرعت بخشیدن به درمان تیرگی و لک ها ضروری می باشد.
- استفاده از کرم های روشن کننده و شاداب کننده پوست بعنوان کرم روزانه مانند کرم های حاوی vit c.
